از زمان آغاز اعتراضات در ایران و اعمال محدودیتهای بیشتر بر اینترنت، چیزی نزدیک به دو ماه گذشته. بحران اجتماعی آنقدر فراگیر شده که در این میان، صحبت از حالِ ناخوشِ کسبوکارهای آنلاین و پرسنلاشان چندان مورد توجه قرار نگرفته. در این همین مدت، چیزی نزدیک به ۵۰ استارتاپ از حرکت بازایستادند و کسبوکارهای بسیاری دست به تعدیل نیرو زدهاند.
اگر سری به لینکدین بزنید، با تعداد بالایی از متخصصان روبرو میشوید که به دنبال فرصتهای شغلی تازه هستند. وسعت طیف تخصص کارکنان تعدیل شده نشان میدهد، بحران جاری تنها محدود به مشاغل حوزهی شبکههای اجتماعی نیست و عموم نفرات سازمانها را با مساله مواجه کرده. اتخاذ سیاستهای انقباضی از سوی سازمانها در شرایطی که چشمانداز واضحی از آینده وجود ندارد، بیشک فرصت شغلی نفرات بیشتری را در ماههای آینده از بین میبرد.
در این میان، نیمهی تاریک دیگری هم وجود دارد: کارکنانی که همینک بر سر کار هستند و هنوز به تیغِ تعدیل دچار نشدند، شاهد این موقعیتاند. فشار روانی حاصل از موقعیت اجتماعی در کنار محتمل دانستنِ تعدیلِ قریبالوقوع، میتواند آسیبهایی را به همراه داشته باشد. بر اساس گفتوگوهایی که با تعدادی از کارکنان شرکتهای گوناگاون در ابعاد مختلف داشتیم، به نظر میآید این عارضه بیشتر از آنچه به نظر میآید، در سازمانها پدید آمده است.
در این میان، نقش واحدهای منابع انسانی چیست؟ چگونه میتوانند از فشارهای غیرمستقیم بر پرسنل خود بکاهند؟ اصلا در این ایام، تیمهای منابع انسانی چه اولویتهایی را برای خود قائلاند و چه برنامههایی را در پیش گرفتند. در کارگاه بنا داریم گفتوگوهایی را با مدیران منابع انسانی سازمانهای مختلف ترتیب دهیم و از تجاربشان در این ایام بپرسیم. در اولین گفتگو، با گلی باتمانقلیچ که سمت مدیریت داخلی کسبوکار آیتول را به عهده دارد گفتگو کردیم.
از آیتول، پیشتر میزبان رضا کرامتی معاون مهندسی بودیم. در آن اپیزود از پادکست کارگاه، به شکل مختصری با فرهنگ سازمانی شان آشنا شدیم. در این گفتگو تلاش کردیم تا با رویکرد اجرایی آیتول در حوزهی منابع انسانی بیشتر آشنا شویم.
بحران اخیر، چه اثراتی بر فضای روانی کسبوکار شما گذاشته است؟
واضح است که تغییرات روانی و اجتماعی جامعه برآیندی از شرایط روحی افراد و تودههاست. درواقع اینها لازم و ملزوم هم هستند و بنابراین در این مدت ما هم مثل بیشتر افراد جامعه، تحت تاثیر این فشارها قرارگرفتیم. مهمتر از همه اینکه کسب و کار ما مبتنی بر ثبات زیرساختهای اینترنت برای سازمان و دسترسی عموم جامعه به اینترنت با ثبات است، طبعا آسیب ناشی از اختلال در این ساختار و سلیقهای عمل کردن برای دسترسی به شبکه جهانی اینترنت، کسب و کار ما را بی نصیب نگذاشته و این اتفاق از لحاظ روانی بر همکاران ما تاثیرگذار بوده است.
چه تغییراتی در فرایندهای مرسوم منابع انسانی (نظیر جذب و استخدام) داشتید؟
در مجموعههایی که برای گسترش و توسعه ابعاد سازمانی، اهداف درازمدت و نقشه راه وجود دارد، برای تامین هزینه و چالشهای غیرمنتظره پیشبینیهای بلند مدتی نیز صورت گرفته تا فرآیندهای جذب و استخدام تا حد ممکن متاثر از شرایط خاص قرار نگیرد، با این حال قطعا تاثیراتی از جنس کند شدن روند جذب و یا تغییر استراتژی در اولویت جذب داشتیم.
بسیاری از پرسنل شاغل در کسبوکارهای استارتاپی، اینروزها نگران آینده شغلی خود هستند. چگونه با این ذهنیت پرسنل خود مواجهه داشتید؟
در مجموعه آیتول، ارتباط پرسنل و مدیران از جنس هرمی نیست؛ قطعا با درک نگرانی همکارانمان همواره سعی داریم درباره شرایط شرکت، تغییرات و برنامهها طی جلسات عمومی شفاف سازی کنیم و امیدواریم توانسته باشیم هرچند اندک بخشی از نگرانیهای همکارانمان را در خصوص امنیت و آینده شغلیشان برطرف کنیم.
آیا در این ایام دست به تعدیل زدهاید؟ اگر بله، چگونه به پرسنل خود منتقل کردید؟
همانطور که پیشتر توضیح داده شد، خوشبختانه مجموعه با پیشبینیهای بلند مدتی که داشته، تا این لحظه در برابر استراتژی تعدیل مقاومت کرده و برنامهای در این خصوص تدوین نکرده است. ضمن اینکه فرآیند جذب ما طی این مدت با همدلی بیشتر به سمت دعوت به همکاری از نیروهای تعدیل شده استارتاپهای آسیب دیده و متوقف شده، تغییر جهت داشته که میتواند راهکار مثبت و پیشرویی برای سایر شرکتهای استارتاپی باشد تا همگی سریع و مطمئنتر از بحران پیش رو عبور کنیم.
نگرانیهای شخصی و اضطراب فردی، بخش زیادی از ما را با خود درگیر کرده. احیانا سازمان شما برای این پدیده در بین پرسنل خود برنامهای داشته است؟
ما باور داریم در دورانی که افراد و گروهها اضطراب جمعی را تجربه میکنند، هیچ چیز به اندازه نگاه همدلانه، پذیرش و درک یکدیگر در عین تفاوت در ایدئولوژیها و گرایشها، نمیتواند گذر از این دوران را آسانتر کند. در این راستا هرچه فشار نگرانیها بیشتر شود، برنامههای فوقالعادهای همچون بازیهای گروهی، جلسات داستان خوانی و همنشینیهای همدلانه برای بیان احساسات منفی، در سازمان ما متنوعتر و دریافت پیشنهادات برای برگزاری گردهماییهایی از این جنس آسانتر میشود.
ضمن اینکه پیشتر نیز همین نگاه مثبت و پیشرو به منابع انسانی، مسیر را برای ایجاد تسهیلاتی مثل مرخصی PMS بانوان و امکان اشتغال ضمن خدمت سربازی برای همکاران روشن کرد.
آیتول برای انتشار حال خوب در مجموعه، چه تسهیلات رفاهی (فضای کار، مشاوره، فضای استراحت، امکانات رفاهی و ورزشی و…) را برای پرسنل درنظر گرفته است؟
فارغ از اینکه پرسنل با توجه به شرایط کاری منعطف، درگیر ساعات اداری ورود و خروج، مرخصی و سایر موارد دست و پاگیر وزارت کاری نیستند؛ یک طبقه از شرکت تحت عنوان «کافه و فضای کار اشتراکی» در اختیار همکاران قرار گرفته تا آنها ساعاتی از روز، به دور از فضای خشک کاری به محیط دوستانه و خلاقانهتر پناه ببرند و از امکانات استراحت، بازی، صرف میان وعده و… استفاده کنند.
البته این تسهیلات با نظرسنجی از همکاران ارائه شده و با بررسی پیشنهادات جدید طی سال آینده تغییر و گسترش پیدا خواهد کرد.
سیستم open office چقدر در شرکت آیتول مورد توجه هست و با توجه به مشکلات اجرای این سیستم در استارتاپها شما چه چالش هایی داشته اید و چه تمهیداتی در این راستا اندیشیده شده است؟
در تمام طبقات و واحدهای آیتول از سیستم Open office برای چیدمان میزها استفاده شده و بخشی به عنوان فضای شخصی وجود ندارد و تنها بخشهای اختصاصی ما در آیتول، اتاقهای جلسات است.
تجربه ما در این زمینه، با چشمپوشی ازچالشهایی مثل همهمه و شلوغی طبقات در ساعاتی از روز، این بود که ارتباط دوستانه، موثر و حرفهایتری بین همکاران برقرار و تیمسازیها قدرتمندتر شد؛ چنانکه تیمهای مختلف برای ارتباط و درک دغدغههای یکدیگر، لزوما نیاز به برگزاری جلسات خشک و رسمی نداشتند. گاه از درون این ارتباط محصول و ایده جدیدی شکل گرفت که در برخی موارد جرقه آن از واحد غیرمرتبط زده شده بود. همچنین برای حفظ ارتباط و توسعه حس همدلی، اغلب تیمهای سازمان به طور دورهای در طبقات و واحدها جابهجا میشوند که در نتیجه این اقدام، زنجیرههای ارتباطی جدیدتری شکل گرفته است.
با توجه به حضور آیتول در کمپین لندین و مشارکت در زنجیره همدلی، آیا درکنار دورههای مشاوره برای استارتاپها، طرحی در حوزه منابع انسانی نیز دارید؟
در این حوزه جدا از طرح دعوت به همکاری از نیروهای تعدیل شده استارتاپهای آسیب دیده از بحران اخیر که پیشتر توضیح داده شد، در تلاشیم تا در حفظ ترکیب سنی و جنسیتی پرسنل مجموعه، همیشه پیشتاز باشیم.
پیشبینی شما از آینده چیست؟ افق روشنی میبینید؟
اعتقاد دارم که آینده همیشه روشن است؛ یعنی عمیقا باور دارم برای نسل جوان هدفمندی که با قدمهای استوار خود در فضای پرچالش استارتاپی ایران، برای آینده روشن خود میجنگد ، چیزی به غیر از افق روشن قابل تصور نیست. همیشه باور داشتم موضوعی که ما را از ادامه راه بازمیدارد، ناتوانی و نقص ما در حوادث و مشکلات نبوده، بلکه نا امیدی است که قدمهای ما را سست و متزلزل میکند؛ در واقع با امید عملا نصف راه را پیمودهایم.
خیلی ممنون از گزارش خوبتون. به نظرم خوبه در این مدت و زمانیکه شرکتها هرکدوم با مشکلات مختلفی دست به گریبان هستند هر چندوقت یکبار یک مصاحبه با مدیران منابع انسانی شرکت های مختلف کار کنید