داشتن شغل و حرفه، بخش مهمی از هویت ما را تشکیل میدهد. اینکه «که هستیم» ارتباط مستقیمی به «چه میکنیم» دارد. شغل در تعابیر عامله، معنای همان «چه میکنیم» است. اما طرح سوال مسیر شغلی چیست به مراتب مهمتر از آن است که «امروز» مشغول به چه کار و شغلی هستیم.
مهم نیست که در کجای مسیرشغلی تان قرار دارید، چند سال کار کردهاید و به چه میزان از تجربه در حرفهی کنونیتان دست یافتهاید. طراحی مسیر شغلی به شما کمک میکند که بتوانید یک بینش بلندمدت، هدفمند و البته حسابشده برای مسیر کاری تان پدید آورید.
در این مقالهی نسبتا طولانی، تلاش میکنیم تا شما را با این مفهوم از مناظر مختلف آشنا کنیم و یک برنامهی عملیاتی واقعی برای ترسیم مسیرشغلی پیش رویتان قرار دهیم.
مسیر شغلی چیست؟
مسیرشغلی (job career یا career path) به سلسله مشاغلی که طی سالهای متمادی به آن اشتغال مییابیم اشاره دارد. هدف از فهم مفهوم مسیر شغلی آن است که بدانیم، در چه مسیری هستیم و میخواهیم از کجا سر در بیاوریم. بگذارید موضوع را با مثالی دنبال کنیم.
به عنوان فردی که به تازگی از دانشگاه فارغالتحصیل شدهاید و یا ترمهای پایانی را میگذرانید، احتمالا سودای داشتن شغلی مرتبط به تحصیلتان را در سر میپرورانید. اگر هم جزء گروه بزرگ آدمهای متنفر از رشتهی تحصیلیتان باشید، باز هم برای شغلتان ایدههایی در سر دارید. این ایدهپردازی و رویاباقی احتمالا از سالها پیش از دانشگاه در شما شکل گرفته است.
از جمله سوالات متدوالی که در کودکی از همهی ما پرسیدهاند، شغل مطلوبمان در آینده است. پرسشی که عموما پاسخی جز پلیس، خلبان یا دکتر نداشت. چه از کودکی و چه در بزرگسالی، چه از سر رویابافی کودکانه و چه برآمده از تعمقی در خویش، احتمالا در ابتدای دههی سوم زندگی، کمکم به اهمیت داشتن شغل پی بردیم و فهمیدهایم که باید به کاری اشتغال یابیم.
اما حالا، زمانی که با واقعیت روبرو میشویم، ایدههایمان از شغل مطلوب کمی خامدستانه به نظر میرسند. اگر میخواستیم مدیر شرکتی چند ملیتی شویم، مسیر را برای رسیدن به آن سخت و دور میبینیم و یا بدتر، آنرا دستنایافتنی مییابیم. مسیر شغلی همینجا به دادمان میرسد تا راهِ بیراهه را طی نکنیم.
مسیرشغلی استراتژی ما را برای رسیدن به شغل مطلوب و ایدهآلمان را مشخص میکند. راهی را پیش رویمان میگذارد که بهدور از هیجان و در مراتبی منطقی به آنچه صلاحیتش را داریم برسیم.
چه زمانی به فکر تدوین مسیر شغلی مان باشیم؟
طرحریزی و ایجاد مسیرشغلی زمانی ممکن است که تصویر نسبتا شفافی از مقصد داشته باشیم. اینکه بدانیم امروز کجا قرار گرفتیم و مطلوبمان از جایگاهی که به دنبالش هستیم کدام است.
بله، سوالی سخت و پاسخش به نظر ناممکن است. اما آنقدرها هم ناشدنی نیست. ضمن آنکه، هیچچیزی در این جهان قطعی نیست و همیشه میشود و میبایست به تغییر و اصلاحش اندیشید. امروز به چیزی فکر میکنید و فردا به چیزی دیگر. امروز مطلوبی دارید و فردا ترجیحی متفاوت.
به عبارت بهتر، طراحی مسیر شغلی بنا نیست بیخطا، پایدار و یا الزاما عملی باشد. اما دو فایدهی مهم و کلید دارد: اول آنکه شما را با شناخت بیشتری در مسیر حرفهایتان میگذارد و دوم، به شما کمک میکند که بتوانید رد هر مرحله، سرعت و کیفیت طی مسیرتان را اندازه بگیرید.
در سرویس مشاوره شغلی کارساز میتوانید با متخصصان حوزههای مختلف به صورت مستقیم گفتگو کنید
پس توصیه میشود که از همان ابتدای ایجاد مسیرشغلی خود به فکر ترسیم و طراحیاش باشید. لازم است که بدانید مشغول به چه کاری میشوید، چه ماجراهایی را در آن باید تجربه کنید و بناست تا پس از یکی-دو سال چه اندوختههایی به دست آورید.
چرا طراحی مسیر شغلی مهم است؟
این احتمال وجود دارد که از خودتان بپرسید که اصلا، چرا باید به مسیر شغلی ام فکر کنم؟ نگران نباشید، شما تنها نیستید! موسسهی گالوپ که در حوزهی پژوهش و انتشار گزارشهای آماری شهرتی جهانی دارد، در تحقیقی عنوان کرد که بیش از ۸۵ درصد از کارکنان سازمانهای مختلف از رضایت شغلی بهرهمند نیستند.
هرچند رضایت شغلی به پارامترهای متعددی وابستگی دارد، اما بیتردید میتواند عدم وجود یک مسیر شغلی تعریف شده را یکی از مهمترین عامل بروز این نارضایتی دانست. در ادامه، دقیقتر با دلایل اهمیت ترسیم مسیر شغلی آشنا میشویم.
هدف را به زندگیمان وارد میکند
شاید اگر در ابتدای مسیرشغلی تان باشید، شنیدن این جمله که «شغل فقط درآمد نیست» برایتان باورپذیر نباشد، اما باورکنید! تحقیقات و مطالعات بسیاری نشان میدهند که درآمد بیشتر، از جایی به بعد، تاثیر چندانی بر رضایت شعلی ما ندارد.
آنچه اشتغال به یک حرفه را برای ما در بلندمدت جذاب و خواستنی میکند، توسعه فردی و رشد حرفهای در آن است. اینکه بتوانیم «رشد» را به شکل ملموسی احساس کنیم و درجا نزنیم، لازمهی یک مسیر شغلی کارآمد است.
مسیر شغلی کمک میکند که برای جریان شغلی مان یک برنامهی هدفمند داشته باشیم. این هدفمندی کمک میکند که با شوق بیشتر یاد بگیریم، تلاش کنیم و مرارتهای مقطعی را تحمل کنیم.
انگیزهمان را افزایش میدهد
اگر اهل کوهنوردی باشید، حتما تجربهی این موقعیت را داشتهاید که در جایی از میانههای مسیر، دلتان خواسته از طی باقی راه صرفنظر کنید. اما آنچه مانعتان شده، نگاه به قلهست. با تعریف مسیر شغلی درست، نگاهتان به جریان شغلی تان را تغییر میکند.
ما برای «حرکت» در هر مسیری به «انگیزه» نیاز داریم. اگر چشمانداز درستی از راهی که در حال طی آن هستیم نداشته باشیم، بیشک، خسته میشویم و با باید با ملال دست و پنجه نرم کنیم. کاکرد دیگر طراحی مسیر شغلی آن است که به ما کمک میکند که در هر مرحله از کار، بدانیم که چرا اینجاییم و بدانیم به کدام سمت در حال حرکتیم.
معیاری برای ارزیابی به ما میدهد
برای همهی ما این موقعیت پیش آمده که در جایی از مسیر کاری مان از خود پرسیدهایم که «آیا در جای درستی حضور دارم؟ آیا آنقدر که باید، پیشرفت شغلی داشتهام؟»
تدوین مسیر شغلی به ما کمک میکند که در هر مرحله از کارمان بتوانیم با یک معیار واقعی و درست، روند حرفهای مان را ارزیابی کنیم. در طراحی مسیر شغلی گامهای مختلفی را پیش روی خودمان تعریف میکنیم و برای هرکدام یک مقطع زمان را مشخص میکنیم. با این ابزار، دیگر ارزیابی سرعت و کیفیت مسیر رشد چندان دشوار نیست.
انواع مسیر شغلی کدام است؟
مسیرهای شغلی به لحاظ نوع کارکردن به گونههای مختلف تقسیم میشوند که پیشتر در مقالهی انواع مسیر شغلی به آن پرداختیم. علاوه بر آن، مسیر شغلی حرفههای مختلف را در نویسش توضیح دادهایم که در ادامه با برخیشان آشنا میشوید:
- مسیر شغلی مدیر منابع انسانی
- مسیر شغلی برنامه نویسی
- مسیر شغلی مدیر محصول
- مسیر شغلی تولید محتوا
- مسیر شغلی استراتژیست محتوا
- مسیر شغلی طراح خدمات
چگونه مسیر شغلی خود را ترسیم کنیم؟
اگر تازهکار هستید و پیشتر تجربهی کار حرفهای ندارید، احتمالا نمیتوانید به تنهایی از پسش برآیید. در ابتدا، ترجیحات خود را مکتوب کنید و برای خود، موقعیت شغلی ایدهآلتان را مشخص سازید. بعد، فردی را که در آن شغل مشغول است و چندسالی تجربه دارد بیابید و از او دربارهی مسیری که طی کرده است بپرسید.
از او بخواهید که مسیر شغلی خود را برایتان بازگو کند، از مخاطرات و جذابیتهایش بگوید. کلاهتان را قاضی کنید: چقدر این مسیر برایتان جذاب است؟ مواجه با چالشهایش را بر میتابید؟
اگر بتوانید پیش از مصاحبهی نخست خود به تعریف نسبتا شفافی از مسیرشغلی ایدهآلتان رسیده باشید، شانس به مراتب بالاتری خواهید داشت. بسیاری از سازمانها، بیشتر از آنکه دنبال «مهارت» بگردند در پی یافتن «شخصیت» هستند. آنها میخواهند آدمهایی را پیدا کنند که هدف دارند و میدانند که چه میخواهند.
همچنین بعد نیست برای انواع مسیر شغلی را بشناسید و بر تفاوتهایشان وقوف کافی پیدا کنید. در گامهای نخست، هرچه اطلاعات بیشتری جمعآوری کنید، تصمیمگیری هوشمندانهتری خواهید داشت.
بهرهگیری از تجارت یک مشاور شغلی نیز خالی از فایده نیست و میتوانید شما را در تصمیمگیری دقیقتر کمک کند. در کارساز میتوانید با تعدادی از مشاوران حرفهای ارتباط برقرار کنید.
پس طراحی مسیر شغلی را دست کم نگیرید و همین امروز و فردا دست بهکار شوید! در اپیزود مدیر منابع انسانی، پرگل دربارهی مسیری که طی کرده توضیحاتی میدهد که میتواند چه برای کسانیکه به دنبال ورود به عرصهی منابع انسانی هستند و چه سایر حوزهها کمکرسان باشد.
شنیدن گفتگو با آقای وفا کمالیان درباره طراحی مسیر شغلی و ارزشهایی که باید در این مسیر در نظر بگیریم میتواند چشمانداز درستی در این مسیر برایتان فراهم کند.
برای شنیدن اپیزودهای پادکست کارگاه میتوانید از اپلیکیشن کست باکس استفاده کنید. کست باکس چیست؟
سوالاتی دربارهی طراحی مسیر شغلی
ترسیم مسیر شغلی از جملهی آن موضوعاتیست که پیرامونش تعاریف و مفهومهای مختلفی وجود دارد. اینکه چه مسیری برای شما ایدهآل است را هیچکس جز خودتان نمیتواند پاسخ دهد. امیدواریم که این مقاله توانسته باشد تا حدودی، نگاه به موضوع را برایتان سادهتر و تامل به آن را جدیتر کرده باشد.
در ادامه به چند سال پرتکرار دربارهی مسیر شغلی پرداختیم.
سادهترین تعبیر برای تعریف مسیر شغلی آن است که بگوییم «روندی که برای شروع و ارتقای مسیر حرفهای در خط زمان ترسیم میکنید» را مسیر شغلی میگویند. اینکه امروز چه کار میکنید، گامی از مجموعهی گامهای شما در مسیر شغلی تان خواهد بود.
اساسا یکی از کارکردهای ترسیم مسیرشغلی آن است که بتوانید در زمان درست آن را تغییر دهیم! طراحی مسیر شغلی به ما کمک میکند که بفهمیم کدام میسر برایمان حس و خروجی بهتری به ارمغان میآورد.
گفتگوهای پادکست کارگاه، انواع میسرهای شغلی که آدمهای متخصص طی کردهاند را نشان میدهند. سری به اپیزودها بزنید و آنها را بشنوید. حتما برایتان جذاب خواهد بود.
سلام. لطفا راهنمای مسیر شغلی کارشناس فروش رو هم آماده کنید.
از مقاله مفصل و جامع تون خیلی ممنونم. به عنوان یک مشاور شغلی فکر میکنم که طراحی مسیر شغلی برای شخصی که تازه گام در مسیر کار حرفه ای قرار داده شاید چندان ممکن نباشه و لازم داشته باشه از کمک همراهی یک مشاور در کنار خودش بهره ببره.
در مورد طراحی شغل های تازه یک سری کتاب هستند. آیا میشه ایجاد شغل رو در مسیر شغلی در نظر گرفت؟
من تقریبن همه قسمت های پادکست رو شنیدم. برخلاف اون چیزی که درباره مسیر شغلی تو این مقاله اومده عمده آدمهای موفق مسیر خیلی مشخصی رو طی نکردند و یه جورایی میشه گفت که شانس خیلی نقش مهمی داشته.
ممنون میشم مسیر شغلی خلبانی در ایران رو هم بگذارید. تا جایی که میدونم میشه به صورت آزاد توی دوره هاش شرکت کرد
نمیشه گفت مختصر و مفید، چون خیلی هم کوتاه نبود! اما دید خوبی بهم به موضوع مسیر شغلی و کارراهه داد. خصوصا گفتگوی آقای کمالیان رو که شنیدم خیلی نکات جذابی درش بود
من گفتگوی آقای کمالیان رو در کارگاه گوش دادم. به نظرم توصیفی که ایشون از مسیر شغلی و حرفه ای داشتند خیلی میتونه برای آدمهایی که تازه میخوان وارد مسیر کاری شون بشن مفید باشه. خیلی هم کمک میکنه که آدم به موج این ناامیدیها بتونه قلبه کنه