اگر در آستانه‌ی کار حرفه‌ای قرار داشته باشید، احتمالا چندان به مسیر شغلی توجهی نکردید. اینکه در چه راهی گام می‌گذارید و مشخصا انواع مسیر شغلی که در مقابل‌تان است، ممکن است بعد از یکی-دو سال کسب تجربه برای‌تان موضعیت پیدا کند.
طراحی مسیر شغلی بر خلاف آن‌چه از نام‌اش بر می‌آید، چندان طراحی‌پذیر نیست و بیشتر به کشف و شهود شباهت دارد. «تجربه» مهم‌ترین داده‌ی ورودی شما خواهد بود که کمک می‌کند تصمیم بگیرید در چه راهی قدم بگذارید و چگونه شغل مناسب تان را انتخاب کنید.
با این‌حال، بعد نیست نگاهی به به انواع مسیر شغلی که قابل انتخاب‌اند نظری بی‌اندازید و ببینید کدام برای‌تان مناسب‌تر است. همچنین، اگر با مفهوم مسیر شغلی آشنا نیستید، پیشنهاد می‌شود ابتدا مقاله‌ی مسیر شغلی چیست را مطالعه کنید.
انواع مسیر شغلی کدام‌اند؟
انواع مسیر شغلی را می‌توان با شیوه‌های مختلفی تعریف کند. مثلا می‌شود رشد افقی و یا عمودی را در نظر گرفت که در گفت‌وگو با امیرحسن موسوی مدیر روابط عمومی دیجی‌کالا درباره‌اش گفتگو کردیم. این قسمت را می‌توانید در کست باکس بشنوید. راهنمای اپلیکیشن کست باکس
آن‌چه در ادامه می‌خوانید، ترجمه‌ای آزاد از مقاله‌ای تحت عنوان «۴ Types of Career Paths» است که در سایت careernuts منتشر شده است. مبنای این مقاله در تقسیم‌بندی مسیرهای شغلی بر اساس موقعیت و نقش فرد در آن حرفه است: از آزادکاری (فریلسنری) تا کارفرمایی (کارآفرینی)
متخصص دانش‌محور
هرچند در دنیای امروز، کمتر شغل و حرفه‌ای را می‌توان یافت که دانش تخصصی خود را نیاز نداشته باشد، اما در برخی از انواع مسیرهای شغلی نقش دانش اهمیت و اولیت بیشتری پیدا می‌کند. منظور از دانش در این‌جا، الزاما دانش آکادمیک و دانشگاهی نیست. منظور، هرنوع سواد و اطلاعاتی‌ست که فرد بتواند از مسیرهای مختلف کسب نماید.
اگر نگاهی به مقاله‌ی مشاغل پر درآمد بی‌اندازید در می‌یابید که بخش بسیار بزرگی از این مشاغل نیازمند دانش تخصصی آن رشته است. انواع مشاغلی که در این مسیر شغلی جایگاه می‌یابند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- معماری
- پزشکی
- متخصص داده
- مدیریت بازاریابی
متخصص مهارت‌محور
گونه‌ی دیگر از انواع مسیر شغلی شامل حرفه‌هایی می‌شود که بر مهارت‌های اجرایی و عملی استوارند. مهارت‌اندوزی در مشاغل، عمدتا به تلاش‌های فردی وابسته است از مسیر کارآموزی و کارورزی حاصل می‌شود.
مشاغل زیر در گروه این نوع از مسیرهای شغلی قرار می‌گیرند:
- سرآشپز
- هنرمند
- باغبان
- بازیگر
- ورزشکار
توجه داشته باشید که در انواع مسیر های شغلی بهره‌مندی از یک بخش از آن‌چه یاد شد یعنی مهارت یا دانش به تنهایی کافی نیست. به عنوان مثال، یک بازیگر باید مهارت‌های عملی را در تمرین و ممارست به دست آورد و دانش علمی آن‌را از طریق شرکت در دوره‌های آموزشی و یا دانشگاه کسب کند.
به عبارت بهتر در انواع مسیر شغلی شما همواره به هر دو بخش نیاز دارید، اما در برخی، اهمیت و اولویت بیشتری برای مهارت و یا دانش در نظر گرفته می‌شود.
کارفرمایی و کارآفرینی
در دو گروه از انواع مسیر شغلی که پیش‌تر معرفی شد، مشاغل عملا در قالب‌های کارمندی و یا «کار برای دیگری» تعریف می‌شود. اما در گروه مسیر شغلی «کارآفرینی» شما خود کسب‌وکار خودتان را پدید می‌آورید و به عبارت بهتر، حوزه‌ی شغلی‌تان را خود می‌سازد.
کارآفرینی به معنای ایجاد یک ساختار از منابع انسانی‌ست. به عبارت بهتر، شما باید افراد دیگر را به عنوان کارمند پیرامون خود جمع کنید و رهبری ایشان را به عهده بگیرید.
فارغ از اینکه در چه حوزه‌ای بنای کارآفرینی دارید و می‌خواهید چه کسب‌وکاری را راه بی‌اندازید، بهره‌مندی از مهارت های نرم رهبری اهمیت بسیار بالایی خواهد داشت. مهارت نرم چیست؟
اگر علاقه‌مند به راه‌اندازی کسب‌وکار خود هستید و می‌خواهید در مسیر شغلی کارآفرینی قدم بگذارید، پیشنهاد می‌کنم گفتگو با حمیدرضا احمدی مدیرعامل ایوند را بشنوید.
فریلنسری
مشاغل فریلنسری آن‌قدر متنوع شده‌اند که حالا می‌شود آن‌ها را در فهرست انواع مسیر شغلی جای داد. تا همین چند سال پیش، به سختی می‌شد فریلسنری را یک شغل توصیف کرد. اما با نفوذ اینترنت و البته موج کرونا و رونق گرفتن دورکاری، فریلسنرها بیشتر از همیشه توانستند حوزه‌ی شغلی خود را ثبیت کنند.
فریلنسری را شاید بتوان نوعی از کارفرمایی توصیف کرد، با این تفاوت که شما به شکلی مستقل به کار مشغول می‌شوید و نوع همکاری‌تان با سازمان‌ها و مشتریان‌تان به صورت مستقیم مدیریت می‌شود.
یک فریلنسر همه‌ی بخش‌های کار را خود به تنهایی پیش می‌برد: از بازاریابی گرفته تا انجام کار و مدیریت امور مالی.
انواع مشاغل فریلنسری بسیار متنوع است و شاید بتوان ادعا کرد که هر حرفه و مهارتی را می‌توان به صورت فریلنسری به مشتریان ارائه کرد. اما موارد زیر رواج بیشتری در سال‌های اخیر یافته‌اند:
- طراحی گرافیک
- طراحی سایت
- برنامه نویسی
- پشتیبانی سایت
- عکاسی
مسیرهای شغلی در برابر قراردادهای کاری
اینکه کدامیک از انواع مسیر شغلی را انتخاب می‌کنید بخشی از کار است و بخش دیگر، تعریف شیوه‌ی همکاری شماست. در هرکدام از این مسیرهای شغلی می‌بایست نوع قرارداد و همکاری‌تان را نیز با کارفرما و یا مشتری در نظر بگیرید. به عنوان مثال در مدل فریلنسری می‌توانید تعهد کار تمام‌وقت، پروژه‌ای و یا پاره‌وقت را در نظر بگیرید.
برای آشنایی بیشتر با این موضوع بهتر از مقاله‌ی انواع قراردادهای کاری را مطالعه کنید.
کدامیک نوع از انواع مسیر شغلی مناسب من است؟
حقیقتا پاسخ یکتایی به این پرسش وجود ندارد و برای هرکدام از ما، بسته به شرایطی متنوع، مسیرهای شغلی متنوعی وجود دارد. اما به طور کلی، برای آن‌که بتوانید در هر مسیر شغلی ای به پیشرفت دست یابید، نیازمند تجربه‌اندوزی و مهارت‌افزایی هستید.
با این حساب، به نظر می‌رسد که بهتر است کار را از مدل‌های اول و یا دوم آغاز کنید و در ادامه، بسته به ترجیحات شخصی سراغ گزینه‌های سوم و یا چهارم بروید.
اگر می‌خواهید در انتخاب مسیر شغلی به نوجوان‌های اطراف‌تان کمک کنید، بد نیست نگاهی به مقاله‌ی کار دانش آموزی بی‌اندازید.
دست شما درد نکنه خیلی کار راه انداز بود.