هدف گذاری SMART یک چارچوب مشخص برای تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی و راهبری فعالیت‌های مختلف پیش روی‌تان می‌گذارد. اگر در زمره‌ی آدم‌هایی قرار دارید که همیشه از به سرانجام نرسیدن اهداف‌تان نالانید، این مدل برای شما ساخته شده! نگران نباشید. قرار نیست با یک مشت جملات کلیشه‌ای و انگیزشی به خاصیت سرتان را درد بیاوریم!
چارچوب هدف گذاری SMART ساده‌تر، کارآمدتر و البته به درد بخورتر از آن چیزی خواهد بود که فکرش را می‌کنید. چه در مسیر شغلی و چه در بخش شخصی زندگی‌تان کاربرد دارد و می‌تواند هدف‌مندی را به تمام ابعاد زندگی‌تان وارد کند. پس چند دقیقه را صرف خواندن این مقاله کنید.
هدف گذاری SMART چیست؟
در مسیر برنامه‌ریزی و هدف گذاری، همیشه سوالات مختلفی طرح می‌شود. از اینکه «اصلا هدف گذاری» لازم است و یا نه آغاز می‌شود و تا اینکه به چه موارد باید توجه کرد و در نظر گرفت، ادامه می‌یابد. اگر در تجربه‌های پیشین خود در هدف گذاری سرک بکشید، احتمالا با چند رخداد تکرارپذیر مواجه می‌شود:
- هدف های تعریف شده به سرانجام نرسیده‌اند
- هدف های تعریف شده بیشتر از آنچه تصور می‌شد دشوار بوده‌اند
- هدف های تعریف شده پس از تحقق ارزش‌شان را از دست داده‌اند
- هدف های تعریف شده پس از آغاز، اولویت شان تغییر کرده است
هدف گذاری SMART مدلی برای عبور از این موقعیت‌هاست. یک چارچوب و پیشنهاد ساده و آسان پیش روی‌تان می‌گذارد که مطمئن شوید اهدافی واقعی، قابل حصول و ارزشمند برای خودتان تعریف می‌کند.
هدف گذاری SMART چارچوبی برای تعیین اهداف در محل کار و زندگی شخصی شما را فراهم می‌کند که هم قابل حصول باشند و هم ارزش‌آفرین
این فریمورک از ۵ ویژگی مختلف و البته مکمل دارد. هرکدام از اجزای هدف گذاری SMART بر روی روی از ابعاد هدف مورد نظر تایید دارند. مدل SMART از ترکیب حروف ابتدایی کلمات این ۵ سرفصل تشکیل شده است:
- Specific (خاص بودن)
- Measurable (قابل اندازه‌گیری)
- Achievable (قابل دسترسی)
- Realistic (واقع‌بینانه)
- Time-Bound (محدود به زمان)
هدف گذاری SMART کمک می‌کنند تا بتوان برای مدیران یا هم‌تیمی‌ها، برنامه‌های اجرایی را بهتر تشریح کرد. با تعریف اهداف اسمارت و ارائه چارچوبی برای دستیابی به آن‌ها، احتمال موفقیت افزایش پیدا می‌کند.
در ادامه، هرکدام از این بخش‌های چارچوب اسمارت را توصیف می‌کنید و ذیل هر کدامیکی-دو مثال برای درک بهتر هر بخش ارائه می‌نمائیم.
اجزای هدف گذاری SMART
پس از تعریف SMART لازم است اجزای آن‌را بهتر بشناسیم. همانطور که پیش‌تر توضیح داده شد، مدل S.M.A.R.T از حروف آغازین ۵ کلمه‌ی تشکیل شده است. در ادامه این ۵ واژه را بهتر می‌شناسیم و نقش‌شان را در مدل هدف گذاری SMART تشریح می‌کنیم
خاص بودن (Specific)
دستیابی به اهداف کلی یا مبهم سخت است. برای تعیین اهداف بهتر است به پاسخ‌هایی برای ۵ سوال زیر بپردازیم:
- چه کسی (Who)
- چه چیزی (What)
- چه زمانی (When)
- کجا (Where)
- چرا (Why)
نام جایگزین: ساده بودن (Simple)
قابل اندازه‌گیری (Measurable)
موفقیت یک واژه کلی است و برای اندازه‌گیری آن باید معیارهایی را تعریف کنیم. اندازه‌گیری میزان موفقیت به خوبی انگیزه لازم را برای ادامه مسیر در شما ایجاد می‌کند.
نام جایگزین: انگیزه دهنده (Motivating)
قابل دستیابی (Achievable)
اهداف شما می‌تواند بلندپروازانه باشد، اما باید قابل دستیابی باشند. در تعریف اهداف به منابع موجود برای تحقق اهداف SMART توجه کنید.
نام جایگزین: دست یافتنی (Attainable)
واقع‌بینانه (Realistic)
توجه به واقعیت‌ها در تعیین اهداف و اولویت‌ها به شما کمک می‌کند. هیچ‌گاه تعهد به انجام کاری ندهید که نیاز به کار شبانه‌روزی داشته باشد یا نیاز به بودجه هنگفتی برای آن باشد. همیشه احتمال خطای انسانی را در نظر بگیرید و از تعیین اهدافی پرهیز کنید که کاملا ایده‌آل در نظر گرفته شده‌اند.
نام جایگزین: معقول (Reasonable)
محدود به زمان (Time-Bound)
همیشه در تعیین اهداف محدودیت زمانی را باید در نظر گرفت. اینکه تعیین کنید کاری را در مدت زمان مشخصی انجام دهید به شما کمک می‌کند تا سرعت عمل مناسبی را در انجام کارها داشته باشید.
نام جایگزین: حساس به زمان (Time Sensitive)
هدف گذاری SMART چگونه کار می‌کنند؟
ایده اصلی در هدف گذاری SMART این است که به سراغ هدف‌هایی برویم که الزامات مربوط به آن‌ها وجود دارد، قابل اندازه‌گیری هستند و به آسانی برآورده می‌شوند. SMART کمک زیادی به یک فرد یا تیم‌های کاری برای دستیابی به موفقیت می‌نماید. با کمک این فریمورک امکان مدیریت زمان انجام پروژه‌ها، دستیابی به ترفیع شغلی، آموزش‌های فنی جدید و… وجود دارد.
نکته مهم در هدف گذاری SMART
اهداف تعیین شده در مدل SMART باید در کنترل شما باشند. به‌عنوان مثال اگر می‌خواهید افزایش حقوق داشته باشید، تنها بر روی برخی از عوامل نظیر تلاش برای انجام کار بیشتر یا تقویت ارتباطات با مدیر تاثیرگذار خواهید بود. اما بر روی عوامل دیگری مانند بودجه سازمانی یا نحوه ارزیابی مدیران، کنترلی ندارید. بنابراین در مدل هدف گذاری SMART بر روی موضوعاتی که کنترلی بر روی آن‌ها ندارید، تمرکز نکنید.
آشنایی با مزایای هدف گذاری SMART
هدف گذاری SMART یک رویکرد عمل‌گرایانه برای دستیابی به اهداف حرفه‌ای شما است. این چارچوب چند مزیت دارد:
- شفافیت پایان کار: از آنجایی که اهداف SMART محدود به زمان هستند دقیقاً می‌دانید که چه زمانی باید به آن‌ها برسید. این محدودیت زمانی، تشخیص میزان موفقیت را ساده‌تر می‌کند و امکان ایجاد هر گونه وقفه در انجام فعالیت‌ها را از بین می‌برد؛
- افزایش انگیزه: اینکه امکان اندازه‌گیری میزان پیشرفت در کارها را داشته باشیم بر روی انگیزه و میزان تلاش یک فرد یا تیم تاثیر می‌گذارد؛
- برنامه‌ریزی بهتر: واقع‌بینی در تعیین اهداف SMART به شما کمک می‌کند تا با نگاه انتقادی به برنامه‌ریزی برای پیش‌برد امور بپردازید. توجه به منابع و امکان‌پذیر بودن تصمیمات در مدل SMART دستیابی به هدف را آسان‌تر می‌کند.
نحوه تعیین اهداف SMART در شغل‌تان
اگر قصد ورود به یک شغل و حرفه جدید را دارید، می‌توانید با تعیین اهداف اسمارت دستیابی به آن را امکان‌پذیر کنید. در ادامه به ذکر یک مثال و تعیین ۵ ویژگی اصلی برایه آن براساس مدل اسمارت می‌پردازیم:
مثال: فرض کنید بعد از انجام تحقیقاتی، متوجه می‌شوید که برای مشغول شدن در کار جدید نیاز است تا یک دوره آموزشی را بگذرانید و گواهینامه مرتبط با آن را دریافت کنید. شما ارزیابی‌های اولیه درباره هزینه، مدت زمان و پیش‌نیازهای دوره را انجام می‌دهید و تعیین می‌کنید که تا پایان سال باید این دوره را به اتمام برسانید و گواهینامه آن را بگیرید.
در ادامه به تعیین ۵ ویژگی اصلی براساس مدل هدف گذاری SMART برای این مثال می‌پردازیم:
- خاص بودن: هدف شما کسب یک گواهینامه خاص است و دستیابی به آن را برنامه‌ریزی کرده‌اید؛
- اندازه‌گیری: بعد از اتمام دوره و شرکت در آزمون، گواهینامه مهارت جدید خود را دریافت خواهید کرد؛
- قابل دستیابی: شما منابع لازم از جمله حمایت مالی و زمان لازم برای دریافت گواهینامه را دارید؛
- واقع‌گرایانه: دریافت گواهینامه نیاز به کمی تلاش دارد. اما با توجه به مسئولیتی که شما برای خود تعیین کرده‌اید دسترسی با آن واقع‌بینانه است؛
- محدود به زمان: هدفی که تعیین شده است پایانی دارد که همان یادگیری مفاهیم دوره، قبولی در آزمون و دریافت گواهینامه در انتهای سال است.
سخن پایانی
اهداف SMART یک روش هدف گذاری و دستیابی به آن است که نقشۀ راه را برای یک فرد یا اعضای یک تیم مشخص می‌کند. در فریمورک SMART تنها به اهدافی پرداخته می‌شود که کنترل‌پذیر بوده و بر اساس منابع و محدودیت‌ها به صورت واقع‌بینانه تنظیم شده باشند.
سوالات متداول درباره هدف گذاری SMART
مدل اسمارت می‌تواند برای هرکسی که می‌خواهد برای زندگی کاری و شخصی‌اش هدف‌گذاری کند، کارآمد باشد. چرا که ساده است، قابل درک است و نتایج استفاده از آن را می‌توان خیلی سریع مشاهده کرد.
هدف گذاری شغلی نیازمند آن است که مسیر شغلی مورد نظر خود را مشخص کرده باشید. پس از آن می‌توانید از مدل SMART برای تحقق‌اش کمک بگیرید.
مطلقا نه! کافی‌است اجزای آن‌را بشناسید و سپس برای یک دوره‌ی کوتاه از آن استفاده کنید. نیازی به آموزش دیگری ندارد.
منبع: thebalancecareers
