شغل مدیر محصول عمری طولانی‌تر از محصولات آنلاین و کسب‌وکارهای استارتاپی دارد. این حرفه در فضای کسب‌وکارهای سنتی که محصولات فیزیکی می‌ساختند شکل گرفت، اما این‌روزها در کسب‌وکارهای آنلاین نقش و نمود بیشتری پیدا کرده است. در این مقاله تلاش می‌کنیم مسیر شغلی مدیر محصول را نشان‌تان دهیم.
در نگارش این نوشته از مقاله‌ای با همین عنوان در سایت دانشگاه تگزاس بهره گرفتیم و تا حدی آن‌را با محیط ایران همگام ساختیم. نسخه‌ی اصلی مقاله را می‌توانید در این لینک بخوانید.
بد نیست در ابتدا نگاهی به مقاله مفصل مسیر شغلی بیاندازید تا بیشتر با این مفهوم آشنا شوید.
مدیر محصول کیست؟
مدیر محصول چرخه عمر محصولات را از زمان پیشنهاد تولید تا رسیدن آن‌ها به دست مشتری شکل می‌دهد؛ بر این اساس، مدیر محصول باید درکی عمیق از ماموریت محصول و بازار داشته باشد. نظم، تلاش مستمر و نوآوری نقشی مهم در مسیر شغلی مدیر محصول ایفا می‌کنند. در این مقاله، به ۵ مرحله اولیه در مسیر شغلی مدیر محصول خواهیم پرداخت:
- مهارت‌های اصلی را بشناسید
- آموزش ببینید
- مهارت‌های خود را بسنجید
- گواهینامه بگیرید
- دنبال کار بگردید
قبل از آن که مراحل مسیر شغلی مدیر محصول را به‌صورت مفصل توضیح دهیم، ابتدا بیایید با مسئولیت‌های یک مدیر محصول آشنا شویم.
مدیر محصول چه کاری انجام می‌دهد؟
مدیر محصول بر ایجاد و توزیع محصولات جدید نظارت می‌کند. به عبارت دیگر، مدیر محصول مطمئن می‌شود فرآیندهای توسعه داخلی به‌صورت موثر و مشخص در حال انجام هستند. همچنین مدیر محصول در تحلیل بازار کمک کرده و بینش‌هایی کلیدی برای نحوه توسعه و عرضه محصولات آینده ایجاد می‌کند.
به عبارت بهتر، شغل مدیر محصول با این هدف ایجاد شده که مطمئن شود اجزای مختلف یک محصول (که می‌تواند یک اپلیکیشن، یک وبسایت و هر نوع دیگری از محصول باشد) به موازات و هماهنگی با هم توسعه پیدا می‌کنند. اگر محصول را کسب‌وکار در نظر بگیریم، مدیر محصول عملا بسیاری از وظایف مدیرعامل را به عهده دارد.
شرح کارهای مدیر محصول بسته به نوع محصول و اندازه‌ی محصول متفاوت است. بی‌شک، مدیر محصول دیجی کالا مسئولیت‌های بسیار متنوعی نسبت به مدیر محصول یک استارتاپ کوچک خواهد داشت. علاوه بر این، نوع شغل مدیر محصول به گونه‌ای است که شاید خیلی نتوان مسئولیت‌های او را طبقه‌بندی و شفاف کرد.
برای آن‌که درک بهتری نسبت به وظایف مدیر محصول و فعالیت‌های روزانه‌اش داشته باشید، اکیدا پیشنهاد می‌کنیم که دو گفتگوی زیر را که در پادکست کارگاه داشتیم بشنوید.
۵ مرحله مسیر شغلی مدیر محصول
آیا برای اولین بار پا به این صنعت می‌گذارید یا تغییر شغل داده‌اید؟ جواب این سوال اصلا مهم نیست. اگر می‌خواهید مسیر شغلی مدیر محصول را با موفقیت طی کنید، ابتدا باید این مسیر را به‌درستی شروع کنید. در مسیر شغلی مدیر محصول باید مراحل کلیدی زیر را طی کنید:
مرحله اول: مهارت‌های اصلی را بشناسید
ابتدا باید مهارت‌هایی را بشناسید که موفقیت را در این شغل تعریف می‌کنند. مدیران محصول همواره با بخش‌های آی‌تی، مهندسی، بازاریابی، فروش، مالی، تدارکات و روابط عمومی در ارتباط هستند؛ بر این اساس، مدیران باید بتوانند ارتباطی موثر با اعضای هر کدام از بخش‌های گفته‌شده برقرار کنند. مهارت‌های نرم مانند تفکر انتقادی، سازماندهی، توجه به جزئیات، اولویت‌بندی، گوش دادن و خودانگیزشی لازمه این امر هستند.
در بررسی کسب‌وکار هاروارد، هوش هیجانی یا هوش عاطفی (EQ) به عنوان یکی از توانمندی‌های اصلی مدیر محصول معرفی شده است؛ زیرا این توانمندی نقشی ضروری در مدیریت روابط با سهامداران محصول، پیش‌بینی نگرانی‌ها و تولید محصولی موفق ایفا می‌کند. همچنین هوش هیجانی به مدیران در درک کارمندان مسئول توسعه محصول و ایجاد روابطی پایدار بین تیم‌ها و فرهنگ شفافیت و اعتماد کمک می‌کند.
یادگیری این مهارت‌های نرم، نقطه شروعی عالی در مسیر شغلی مدیر محصول محسوب می‌شود. علاوه بر مهارت‌های نرم، یادگیری مهارت‌های سخت با توجه به صنعت نیز نباید فراموش شود.
برای مثال، کار کردن با متدولوژی‌های Agile و اسکرام، اجرای تست A/B و انجام تحقیقات بازار از توانایی‌های ضروری برای مدیر محصول در صنعت فناوری به شمار می‌روند. همچنین مدیران محصول باید دانش تحلیلی عمیقی از شرکت و بازار داشته باشد. آن‌ها باید نیازهای مشتریان را درک کنند تا بتوانند محصولی بسازند که در بازار متمایز دیده شود.
مرحله دوم: آموزش ببینید
برای افرادی که به مدیریت محصول علاقه دارند، مسیرهای آموزشی مختلفی وجود دارد که عبارت‌اند از:
دوره‌های فشرده آموزشی
دوره‌های آموزشی مانند The Product Management Boot Camp می‌توانند در شروع مسیر شغلی مدیر محصول مفید واقع شوند. دوره‌های آموزشی، بخش‌های ضروری مدیریت محصول مانند تحلیل بازار، نمونه‌سازی محصول و توسعه مدل کسب‌وکار را پوشش می‌دهند. همچنین به مهارت‌های پرطرفداری مانند توسعه نقشه راه، نوشتن داستان کاربر و مدیریت چرخه عمر محصول نیز پرداخته می‌شود.
در بازار ایران دوره‌های آموزشی مدیر محصول به وفور یافت می‌شو. اگر بنا دارید در یک دوره‌ی مشخص شرکت کنید، مطمئن شوید که مدرسین متبحری دارد و قرار است پس از صرف زمان و هزینه چیزر دندان‌گیری عایدتان شود.
خودیادگیری
دوره‌های آموزشی آنلاین یا برنامه‌های آموزشی گزینه مناسبی برای یادگیری اصول صنعت را در روشی انعطاف‌پذیر هستند. این روش ممکن است برای افرادی که دنبال استقلال و آزادی در مسیر یادگیری مهارت‌های مدیریت محصول هستند ایده‌آل باشد.
کافی‌است کمی در یوتوب بگردید. هزاران ویدئوی آموزشی را پیدا می‌کنید که آموزش مدیریت محصول را از ابتدایی‌ترین بخش آغاز کردند. تنها کافی‌ست کمی مهارت زبان انگلیسی را در خود پرورش دهید تا بتوانید به دریای بی‌کرانی از محتوای آموزشی جذب دست یابید.
مرحله سوم: مهارت‌های خود را بسنجید
مدیران محصول تازه‌کار باید همواره به فکر تقویت مهارت‌های خود باشند و بهترین روش برای این کار، انجام پروژه‌هاست. تازه‌کاران می‌توانند در مسیرهای آموزشی عملی پروژه‌هایی مرتبط به صنعت خود را تکمیل کنند. این پروژه‌ها تجربه دنیای واقعی را شبیه‌سازی می‌کنند و می‌توان به آن‌ها در مصاحبه‌های شغلی اشاره کرد. همچنین اگر اکنون شاغل هستید، می‌توانید داوطلبانه به تیم مدیریت محصول بپیوندید و مشکلی را در توسعه محصول حل کنید.
اگر هم از مسیر خودآموزی مهارت‌های یادگیری را طی کرده‌اید، نگران نباشید! می‌توانید با شرکت‌های مختلف مکاتبه کنید و مدتی را به عنوان کارآموز در تیم‌شان فعال شوید.
مرحله چهارم: گواهینامه بگیرید
بیشتر شرکت‌ها از شما نمی‌خواهند گواهینامه‌هایی مرتبط به مدیریت محصول داشته باشید؛ ولی این گواهینامه‌ها می‌توانند رزومه شما را حرفه‌ای تر جلوه دهند. به عبارت دیگر، گواهینامه‌هایی مانند مدیریت محصول، مدیریت برند و بازاریابی محصول، مدرکی برای دانش شما هستند.
مرحله پنجم: دنبال کار بگردید
پس از طی کردن مراحل قبلی مسیر شغلی مدیر محصول، آمادگی لازم را برای پیدا کردن یک شغل به دست خواهید آورد. البته این مرحله ممکن است دلهره‌آور باشد. به چند نکته زیر توجه کنید:
- اگر اکنون شاغل هستید و تجربه خوبی در زمینه محصول دارید، در شرکت خود دنبال کار بگردید. برای مثال، اگر در شرکت ارائه‌دهنده محتوای دیجیتال کار می‌کنید، از رییس شرکت بخواهید شما را نیز در توسعه اپلیکیشن بعدی شرکت دهد.
- یک رزومه قوی بسازید. موفقیت‌ها، تجارب، تحصیلات مرتبط، گواهینامه‌ها، سوابق شغلی خود را به رزومه اضافه کنید. نمونه‌هایی از رهبری تیم، حل مسئله و سازگاری را نیز در رزومه بیاورید. همچنین در صورت نیاز می‌توانید با یک رزومه‌نویس ماهر مشورت کنید.
- پروژه‌هایی را کار کرده‌اید به رزومه اضافه کنید. این پروژه‌ها می‌توانند در هنگام تحصیل، شغل قبلی یا به‌تنهایی تکمیل شده باشند. مهم نیست پروژه‌ها در چه زمینه‌ای انجام شده‌اند، اگر می‌توانند توانایی‌های شما را در انجام مسئولیت‌های متداول مدیر محصول نشان دهند، حتما به آن‌ها اشاره کنید.
- یک شبکه قوی و حرفه‌ای بسازید تا اطلاعاتی درباره فرصت‌های شغلی موجود به دست آورد. برای مثال، همکاران قبلی می‌توانند بینشی درباره فرصت‌های شغلی که از طریق شبکه حرفه‌ای خود به دست آورده اند، به شما ارائه دهند. شبکه‌های اجتماعی مانند لینکدین نیز می‌توانند به شما کمک کنند.
- آماده شدن برای مصاحبه استخدامی را فراموش نکنید. درباره شرکت تحقیق کنید و برای سوالاتی که در مصاحبه پرسیده خواهد شد آماده باشید. با اعتماد به مهارت‌ها و تجارب خود وارد جلسه مصاحبه شوید.
مسیر شغلی مدیر محصول چه مدت طول می‌کشد؟
مدیران محصول پس از کسب تجربه و آشنا شدن با خط محصول و صنایع، شغل مناسب خود را پیدا می‌کنند. در بیشتر اوقات، این زمان بستگی به مسیر آموزشی دارد. برای مثال، افراد پس از دوره‌های آموزشی سریع‌تر از تحصیلات دانشگاهی می‌توانند مدیریت محصول را شروع کنند. نکته مهم این است که افراد باید در مسیر شغلی مدیر محصول صبور باشند و بر اهداف حرفه‌ای بلند مدت خود تمرکز کنند.
سوالات متداول مسیر شغلی مدیر محصول
مدیران محصول شغل خود را با نشان دادن بینش خود از بازار، حل مشکلات و رهبر شدن به دست می‌آورند. اگر اکنون شاغل هستید، شاید افزایش مسئولیت‌ها در شغل فعلی بتواند در مسیر شغلی مدیر محصول به شما کمک کند. اگر اخیرا شروع به کار کرده‌اید، مهارت‌های مورد نیاز را از طریق مسیرهای آموزشی اشاره‌شده در این مقاله یاد بگیرید.
مدرک مدیریت ارشد کسب کار یا همان MBA می‌تواند در استخدام به عنوان مدیر محصول مفید واقع شود ولی الزامی نیست. بسیاری از شرکت‌ها به تجارت قابل اندازه‌گیری بیشتر از مدرک MBA ارزش می‌دهند.
شغل مدیر محصول برای آن دسته افرادی که می‌خواهند بسازند، شغلی عالی محسوب می‌شود. این شغل قدرت رهبری، سازماندهی و مهارت‌های حل مسئله شما را آزمایش می‌کند. همچنین به تلاش مستمر و تخیل نیاز دارد. اگر همه این مهارت‌ها را داشته باشید، می‌توانید محصولی هیجان‌انگیز به جهان نمایش دهید.
از آنجایی که مدیر محصول باید مهارت‌های بسیاری داشته باشد و مسئولیت‌های بسیاری نیز دارد، به دست آوردن چنین شغلی می‌تواند دشوار باشد. افراد اغلب قبل از آن که مدیر محصول شوند، در مشاغل دیگری کار کرده‌اند تا توانایی‌های خود را در توسعه محصول جدید و رهبری یک تیم را اثبات کنند. با انتخاب یک مسیر آموزشی موثر، یادگیری اصول صنعت و ساخت رزومه و نمونه کارهای حرفه‌ای قادر خواهید بود در مصاحبه‌های شغلی متمایز دیده شوید.
مدیران محصول موفق، صنایع خود را به‌خوبی می‌شناسند و نیازها و تقاضاهای محصولات درون آن را درک می‌کنند. مدیر محصول، رهبر، مدیر و فروشنده ماهری است. او به‌خوبی می‌داند چگونه محصول جدید را عرضه و مشکلات نقشه راه محصول را حل کند. یک مدیر محصول عالی می‌داند مردم چه می‌خواهند و چگونه باید آن را به واقعیت تبدیل کرد.
ممنون از این راهنما که آماده کردید. کاش چند شرکت هم برای شروع کارآموزی طراحی محصول معرفی کنید. من تقریبا همه منابع آموزشی طراحی محصول و مدیریت محصول رو خوندم ولی الان نمیدونم دقیق از کجا باید اقدام کنم.
راهنمای جامعی بود. دست شما درد نکنه و ممنون
اگر امکانش باشه برای طراحی محصول هم یک راهنمای آماده کنید و چقدر خوب میشه اگر در یک مقاله ای درباره نحوه درخواست کار طراحی محصول به شرکت های خارجی هم مقاله ای تهیه کنید.