وام گرفتن در ایران همیشه آسان نبوده؛ از صفهای طولانی بانکها تا شروط پیچیده و سپردهگذاریهای اجباری. اما با ظهور پلتفرمهای فینتک و وام آنلاین، روایت تازهای در حال شکلگیری است؛ روایتی که هم امید میآورد و هم پرسش برمیانگیزد. در این گفتوگو با مهدی مومنی، مدیرعامل ازکیوام، تلاش کردیم سازوکار این پلتفرمها را از نزدیک بشناسیم.
او از تاریخچه شکلگیری ازکیوام، سرمایهگذاریهای اولیه، و مسیر رشد این شرکت در دل تورم و بیثباتی اقتصادی ایران گفت.
مهدی مومنی ضمن تعریف مفهوم «شمولیت مالی» توضیح میدهد که چرا نظام اعتباری کشور از فقدانش رنج میبرد و چگونه شرکتهایی چون ازکیوام تلاش کردهاند با ابزارهای دیجیتال، مسیر دریافت وامهای خرد را برای اقشار بیشتری باز کنند. اما در دل این روند، پرسشهای تازهای هم مطرح میشود: آیا وام آسان، به مصرفگرایی و وابستگی مالی دامن نمیزند؟
در بخشهایی از گفتوگو، به موضوع «رانت» و نقش آن در ساختار اقتصادی ایران پرداختیم؛ از رانتی که در نرخ بهره دستوری وجود دارد تا رانت پنهان در دسترسی محدود به وام. مومنی از تجربههایش در مواجهه با موانع قانونی، رقابت نابرابر با بازیگران بزرگ، و کندی نهادهای نظارتی گفت.
بخش مهمی از این گفتوگو به تبیین پدیدهای اختصاص یافت که او آن را «تله بدهی» مینامد؛ وضعیتی که در آن، تسهیلات مالی بهجای کمک به رشد، وابستگی و فشار روانی میآفریند. مهدی مومنی البته بر این باور است که مسئولیت آموزش مالی و پیشگیری از بدهی، بر عهده دولت و نظام آموزشی است نه کسبوکارها.
در پایان، گفتوگو به تأملی فلسفیتر رسید: آیا اقتصاد دیجیتال در ایران میتواند به عدالت مالی کمک کند یا خود در مسیر همان سازوکارهای رانتی گرفتار خواهد شد؟ این اپیزود تلاشی است برای فهم بهتر نسبت میان فناوری، اخلاق و عدالت در اقتصاد معاصر ایران.
