سوالات مصاحبه استخدامی بسته به آن‌که برای چه موقعیت شغلی‌ای مصاحبه می‌کنید، سابقه کاری‌تان چقدر است و در چه مرحله‌ای از فرایند استخدام قرار دارید، قطعا متفاوت است. همچنین، هر مصاحبه‌کننده‌ای، ممکن است شیوه و روش خود را برای مصاحبه در پیش بگیرد.
به همین دلایل، ابدا نمی‌توان سوالات یکسانی را برای مصاحبه در نظر گرفت و اطمینان داشت که در مصاحبه با چه طیفی از پرسش‌ها مواجه می‌شوید. آن‌چه در ادامه می‌آید، هفت سوال پرتکرار در مصاحبه استخدامی است که به احتمال زیاد با آن روبرو خواهید شد.
سوال اول: خودتان را چگونه توصیف می‌کنید؟
احتمالا یکی از اولین پرسش‌هایی که در سوالات مصاحبه استخدامی مطرح می‌شود آن است که خودتان را توصیف کنید. مصاحبه کننده، قطعا رزومه‌ی شما را پیش‌تر مطالعه کرده و بر مسیر شغلی تان وقوف نسبی دارد. هدف این سوال آن است که بفهمد شما چگونه خود را توصیف می‌کنید، کدام نقاط را پررنگ‌تر و کدام را کوتاه‌تر شرح می‌دهید و به طور کلی، روند شغلی که در ذهن خودتان نقش بسته چگونه است.
سعی کنید در معارفه‌ی هر بخش از مسیر شغلی‌تان، ابتدا توضیح کوتاهی از سازمان محل کار ارائه کنید و پس از آن نقش خود را در آن مجموعه توضیح دهید. بد نیست که اشاره‌ی کوتاهی هم دستاوردهای‌تان در آن سازمان داشته باشید.
حواس‌تان باشد که شرح و معرفی خود چندان طولانی و حوصله سر بر نشود. مطلوب آن است که معارفه‌ای این بخش چیزی حدود ۱۰ دقیقه به طول انجامد. پس از این مدت، از مصاحبه شونده بخواهید که اگر نیاز به توضیح بیشتری در هر بخش وجود دارد، مطرح کند.
سوال دوم: نقطه قوت و نقطه ضعف خود را چه می‌دانید؟
سوال استخدامی پرتکرار دیگر که قدری هم کلیشه‌ای به نظر می‌رسد، توصیف نقاط قوت و ضعف است. هدف این پرسش آن است که مصاحبه‌گر بتواند دریابد که شما چه توصیفی از خود دارید.
در پاسخ به این سوال، واقع‌نگر و صادق باشد. البته حواس‌تان باشد که این صداقت به معنای بیان نقطه ضعف‌های خیلی شخصی نباشد!
مثلا اگر در کار تیمی مهارت و تجربه‌ی ممتازی دارید و یا مهارت ارتباط کلامی خود را در سطح بالایی ارزیابی می‌کنید، با ذکر مثال توضیح‌اش دهید. در مورد نقطه‌ی ضعف نیز، همین روند را طی کنید و بر این مهم تاکید نمایید که برای حل و بهبود آن برنامه‌ی مشخصی دارید (و لطفا، داشته باشید!)
سوال سوم: چرا محل کار قبلی خود را ترک کردید؟
بدترین کاری که می‌توانید در جریان یک جلسه مصاحبه داشته باشید آن است که از محل کار سابق‌تان بدگویی کنید! دلایل استعفا می‌تواند برای هرکدام از ما متفاوت باشد، اما نباید فراموش کنیم که بازگو کردن این دلایل نزد دیگران، خاصه در جلسه مصاحبه استخدامی، بدترین کاری‌ست که می‌توانید انجام دهید.
به طور کلی، علت تغییر سازمان شما به یکی از دو دلیل زیر محدود است:
- شما انتخاب کرده‌اید که از سازمان خارج شوید
- سازمان تصمیم گرفته که همکاری‌اش را با شما پایان دهد
در حالت اول، علت خروج شما می‌تواند مشکلات درون سازمان و یا موقعیت‌هایی بهتر بیرون از سازمان باشد. نیاز به توضیح بیشتر درباره‌ی حالت اول نیست و می‌توانید به ذکر این توضیح که «بنا به دلایلی شخصی از مجموعه خارج شدم» بسنده کنید. اگر مصاحبه‌کننده اصرار بیشتری برای فهم دلیلی دقیق‌تر داشت، توضیح دهید که ترجیح می‌دهید اتفاقات درون آن مجموعه را محرمانه نگه دارید.
باور کنید که هیچ مصاحبه‌کننده‌ای، از شنیدن این‌که در سازمان بدی کار می‌کردید و می‌خواهید حالا در سازمان بهتری مشغول شوید، خوشحال نمی‌شود! در عوض، همین که متوجه شود شما به مسائل سازمانی اهمیت می‌دهید و حریم آن‌را امن نگه می‌دارید، در نظرش مثبت قلمداد می‌شود.
اگر دلیل تغییر مسیر شغلی‌تان به عواملی مثل تمایل به رشد، افزایش درآمد و… مرتبط است، بد نیست که با صراحت این موارد رو بیان کنید.
سوال چهارم: پنج سال آینده خود را کجا می‌بینید؟
یکی دیگر از سوالات مصاحبه استخدامی که تقریبا در اکثر گفت‌وگوها طرح می‌شود، این است که آینده‌ی شغلی خود را توصیف کنید. حقیقت آن است که پاسخ به این سوال، ارتباط بسیاری زیادی به محیط اطراف دارد. همچنین، اگر تجربه‌ی کاری کمی دارید، احتمالا نمی‌توانید پاسخی دقیق و قطعی این به این پرسش دهید.
آن‌چه باید در نظر داشته باشید آن است که مصاحبه کننده چرا این سوال را مطرح می‌کند. به طور کلی می‌تواند چهار دلیل زیر را برای طرح این سوال در نظر گرفت:
- چقدر می‌تواند روی حضور بلندمدت شما در این شغل حساب کند؟
- چقدر می‌تواند روی انگیزه‌ی شما حساب باز کند؟
- چقدر می‌تواند روی تمرکز شما حساب باز کند؟
- چقدر این شغل برای‌تان جذاب و معنادار است؟
به عبارت بهتر، سوال «پنج سال آینده خود را کجا می‌بینید» نیاز به پاسخی مستقیم ندارد. بیشتر، لازم است بتوانید در پاسخ خود، مصاحبه کننده را نسبت به چهار مساله و دلمشغولی فوق قانع کنید.
یکی از هزینه‌های پنهان منابع انسانی در سازمان، خروج پرسنل است. این بدان معناست که پس از طی فرایند استخدامی و جذب شما در هر مجموعه‌ای، یک بازه‌ی یک تا چندماه زمان صرف آن می‌شود تا شما به سازمان اشراف کافی پیدا کنید و تازه پس از آن است که ارزش‌آفرینی‌تان آغاز می‌شود. حال اگر شما بلافاصله پس از این بازه سازمان را ترک کنید، چیزی جز زیان برای آن مجموعه نداشته‌اید!
اگر شغلی که برای مصاحبه‌ی آن اقدام کرده‌اید را «انتخاب» کردید، شرحی از دلایل این انتخاب را ارائه کنید. کافی‌ست بتوانید به مصاحبه کننده نشان دهید که برای آن شوق اشتیاق کافی را دارید، آن‌را در مسیر شغلی خود می‌بینید و برای رشد در آن تمرکز کافی را صرف خواهید کرد.
سوال پنجم: شرکت ما را چقدر می‌شناسید؟
پیش از مصاحبه لازم است که درباره‌ی شرکتی که برای مصاحبه اقدام کردید، مطالعه کنید و کمی آن‌را بشناسید. اگر مصاحبه کننده از شما پرسید که آن شرکت را می‌شناسید و یا نه، توضیحی از صنعت آن سازمان و همچنین فهمی که از سازوکارش به دست آوردید را ارائه کنید. معمولا، پاسخ دقیق به این سوال این حس را به مصاحبه کننده می‌دهد که شما برای آن شغل و سازمان، ارزش و اعتبار قائل بوده‌اید.
سوال ششم: چرا می‌خواهید در این شرکت کار کنید؟
پاسخ به این سوال، ارتباط بالایی به پاسخ‌تان به پرسش قبلی دارد. حقیقت آن است که شرکت‌ها علاقه دارند آدم‌هایی را انتخاب و استخدام کنند که برای کار در سازمان‌شان اشتیاقی قابل قبول بروز می‌دهند. هرچقدر بیشتر به آن مجموعه، صنعت و یا شغل علاقه داشته باشید، شانس موفقیت‌تان نیز افزایش خواهد یافت.
بدترین کار ممکن آن است که بی‌هدف و همزمان، برای چند شرکت مختلف در حوزه‌های گوناگون رزومه بفرستید. هیچ شرکتی دلش نمی‌خواهد نیرویی را جذب کنید که تنها هدف‌اش استخدام شدن باشد!
چه در دل این سوال و چه سایر سوالات مصاحبه استخدامی باید بتوانید که به مصاحبه کننده نشان دهید که کار در آن سازمان برای‌تان معنادار است و از سر تصادف در آن مصاحبه حضور ندارید.
همچنین بخوانید: راهنمای فرایند استخدام موثر
سوال هفتم: تجربه‌ی مدیریت دیگران را دارید؟
بسته به این‌که در چه سمتی برای مصاحبه اقدام کرده باشید، سوالات مصاحبه استخدامی ممکن است به سمت پرسش‌هایی از جنس مدیریتی سوق کند. اما پرسش در مورد مهارت کار تیمی معمولا در همه‌ی جلسات مصاحبه طرح می‌شود.
اگر سابقه‌ی مدیریت و راهبری یک تیم را داشتید، حتی کوتاه‌مدت، بد نیست که به آن اشاره کنید. توجه داشته باشید که این تجربه الزاما نباید در مسیر شغلی‌تان باشد. مثلا اگر در دوران تحصیل، تیمی از هم‌کلاسی‌های خود را حول پروژه‌ای مدیریت و راهبری کردید می‌تواند طرح کنید. عمدتا همدف پرسشگر از این سوال آن است که دریابد شما در تعامل با دیگران چه ظرفیت‌هایی دارید.
فارغ از شغلی که برای آن مصاحبه می‌کنید، توانایی و مهارت کار تیمی می‌تواند یک مزیت و توانایی مهم قلمداد شود که اثر مثبت بزرگی در تصمیم مصاحبه کننده خواهد گذاشت.
سوال هشتم: تجربه‌ی مواجهه با بحران را دارید؟
یکی دیگر از مهارت‌های نرم که مصاحبه کنندگان تلاش می‌کنند در لابه‌لای سوالات مصاحبه استخدامی توانایی شما را در آن بسنجند، مهارت شما در مواجهه با موقعیت‌های سخت و بحرانی‌ست. تعریف بحران البته در هر سازمان متفاوت است، اما فهم این‌که شما در شرایط پرفشار چه واکنشی نشان می‌دهید و به طور کلی چقدر می‌توانید در شرایط غیرعادی کار کنید، برای مصاحبه کننده اهمیت بسیاری دارد.
بد نیست در پاسخ به این سوال، شرحی از یک تجربه‌ی مواقعی ارائه دهید. مثلا اگر در تیم فروش و بازاریابی کار می‌کنید، توضیحی از دوره‌ی پرفشار یک کمپین فروش که ناگزیر بوده‌اید چندکار مختلف را با هم مدیریت کنید ارائه دهید.
برای مصاحبه کننده در پاسخ به این سوال، چند نکته اهمیت دارد:
- چقدر با شرایط بحرانی و پرفشار آشنایید؟
- در این موقعیت چه واکنشی نشان می‌دهید؟
- آیا امکان تاب‌آوری در شرایط بحرانی را دارید؟
- آیا در شرایط پرفشار می‌توانید کنترل خود را به دست بگیرید؟
- آیا می‌تواند روی کمک شما در کاهش بحران کمک کند؟
نظیر باقی سوالات، صداقت را فراموش نکنید و در صورتی‌که تجربه‌ی واقعی در محیط کاری نداشتید، از زندگی شخصی‌تان مثال بیاورید.
سوال نهم: بزرگترین دستاورد شغلی خود را چه می‌دانید؟
همه‌ی ما در مسیر شغلی‌مان نقاطی را تجربه کردیم که از ماحصل کاری، احساس رضایت داشتیم. حال این احساس رضایت ممکن است توسط خودمان بروز یافته باشد و یا با تحسین دیگران نیز همراه شده باشد. معمولا این احساس رضایت به واسطه‌ی نتیجه‌ی عملی‌ست که انجام دادیم و یا تصمیمی‌ست که اتخاذ کردیم.
شنیدن این دستاورد برای مصاحبه کننده، از این جهت مهم است که می‌تواند
سوال دهم: میزان حقوق مورد تقاضای‌تان چقدر است؟
معمولا آخرین و البته سخت‌ترین پرسشی که در سوالات مصاحبه استخدامی طرح می‌شود، حقوق و مزایای درخواستی‌ست. البته که ممکن است این پرسش در مصاحبه نخست طرح نشود و به جلسات بعدی موکول شود. همچنین، بعید نیست که سازمانی محل مصاحبه، شرایط خاصی برای اعلام حقوق پیشنهادی داشته باشد.
به طور کلی، چندان مرسوم نیست که جلسه‌ی نخست مصاحبه درباره‌ی حقوق صحبت شود. لذا در صورت عدم طرح پرسش توسط مصاحبه کننده، بهتر است شما نیز آن‌را مطرح نکنید.
پاسخ به این سال، هیچ متر و معیار مشخصی ندارد. روش بهتر آن است که اعلام پیشنهاد را به سازمان بسپارید و تا آن‌جایی که ممکن است از بیان عددی قطعی خودداری کنید! اما اگر ملزم به اعلام عدد درخواستی شدید، بسته به رنج بازار و البته عدد مطلوب خود، بازه‌ای را جهت انتخاب به کارفرما پیشنهاد کنید.
