جذب اسپانسر پادکست ساده نیست، حداقل اگر قرار است که نخستین تلاش‌های‌تان را برای این‌کار به کار ببندید، باید بدانید که قرار است چندتایی پاسخ منفی بشنوید و با بی‌میلی مخاطبان روبرو شوید. پس خودتان را برای ماراتونی نسبتا دشوار آماده نگه دارید.
با این‌حال، جذب اسپانسر یکی از شیوه‌های مرسوم برای درآمدزایی پادکست هاست. کسب‌وکارها به این شیوه‌ی تبلیغاتی روی خوش نشان داده‌اند و هرروز به تعداد برندهایی که مایلند از طریف پادکست‌ها، صدای خود را به مخاطبان‌شان برسانند افزوده می‌شود. پس اگر پادکستی فعالی دارید و به دنبال توسعه‌ی مدل‌های درآمدی اش می‌گردید، احتمالا می‌توانید به جذب اسپانسر به چشم یک شیوه‌ی جذاب نگاه کنید.
اما پیش از آن‌که فرایند همراه ساختن اسپانسر پادکست را با هم مرور کنیم، لازم است که با پیش‌نیازهای کار آشنا شویم. من بر این باورم که برای آغاز به مذاکره‌ی اسپانسرشیپ لازم است که حداقل‌هایی در پادکست خود ایجاد کنیم تا شانس جذب اسپانسر را به حدکثر برسانیم. در ادامه ابتدا این پیش‌نیازها را مرور می‌کنیم.
اگر هنوز دربارهی ساختن پادکست با خودتان به قطعیت نرسیده‌اید و فکر می‌کنید که از پس‌اش بر نمی‌آیید، پیشنهاد می‌کنم که مقاله‌ای که پیشتر با چرا باید پادکست بسازیم؟ را مطالعه کنید. احتمالا می‌تواند عزم‌تان را جزم‌تر کنید!
حداقل‌های لازم برای جذب اسپانسر کدام‌اند؟
حداقل‌های جذب اسپانسر یعنی متر و معیاری که می‌تواند به شما کمک کند که بفهمید چه زمانی باید برای دعوت از کسب‌وکارها اقدام کنید. این پارامترها، حکم قطعی نیست. نظر و برداشت من است که می‌تواند با نگاه شما یا دیگران تفاوت داشته باشد. من این پارامترها را از نظر خود به عنوان پادکست‌ساز، که از نظر خود به عنوان کسی که تجربه‌ی سفارش تبلیغ در چند پادکست (و بسیار بیشتر، رسانه‌های گوناگون دیگر) داشتم آورده‌ام.
تعداد مخاطب
اولین و شاید مهمترین پارامتری که توسط کسب‌وکارها بررسی می‌شود، تعداد مخاطبان شماست. منظور از تعداد مخاطب، تعداد دنبال کنندگان پادکست‌تان است. متاسفانه یا خوشبختانه، در بین اپلیکیشن‌های پادکست تنها کست باکس است که تعداد دنبال‌کنندگان پادکست‌ها را به صورت عمومی نمایش می‌دهد.
به عبارت بهتر، اگر مشتری شما که قصد تبلیغ در پادکست‌تان را دارد بخواهد (مستقل از آن‌چه شما اعلام می‌کنید) بخواهد آمارتان را بررسی کند، ناچار است به اعداد اعلامی در پروفایل کست باکس‌تان اکتفا کند.
از آن‌جایی که در بازار پادکست ایران، کست باکس بیشترین سهم استفاده را داراست و عمدهی مخاطبان پادکست از آن برای شنیدن و دنبال کردن پادکست‌های محبوب‌شان استفاده می‌کنند، این مبنا چندان هم اشتباه به نظر نمی‌رسد. من به تجربه به این نتیجه رسیدم که آمارهای کست باکس را می‌توان بین ۵۰ تا ۶۰ درصد مجموع آمار یک پادکست دانست.
به عبارت بهتر اگر پادکستی در کست باکس ۱۰۰۰ دنبال کننده دارد، احتمالا مجموع مخاطبان دنبال‌کننده‌ی آن پادکست ۱۸۰۰ تا ۲۰۰۰ نفر هستند. این نسبت در مورد آمار تعداد شنیده شدن نیز صادق است.
اگر تعداد دنبال کنندگان پادکست شما در مجموع زیر ۵۰۰۰ نفر است، بهتر است کمی بیشتر برای جذب اسپانسر صبر کنید و تمرکز خود را روی افزایش مخاطبان‌تان بگذارید. احتمال پاسخ منفی شنیدن، ارتباط مستقیمی به تعداد دنبال کنندگان شما دارد.
تعداد شنونده
روش‌های مختلفی برای تقلب در نمایش تعداد دنبال کنندگان وجود دارد. این‌را هم شما می‌دانید و هم شرکت‌های تبلیغ کننده! پس تعداد دنبال‌کنندگان تنها پارامتر کافی برای جذب اسپانسر نیست و زمانی معنا پیدا می‌کند که در کنار تعداد شنونده‌ی پادکست شما قرار گیرد.
تعداد شنیده شدن پادکست از محل تقسیم تعداد کل دفعات پخش پادکست بر تعداد اپیزودهای منتشر شده حاصل می‌شود. بیایید پرمخاطب ترین پادکست فارسی یعنی چنل‌بی را در این فرمول محاسبه کنیم.
اگر تعداد کل پخش اپیزودهای چنل‌بی را بر تعداد کل اپیزودهای منتشر شده‌اش تقسیم کنیم به عدد ۱۶۱.۰۰۰ می‌رسیدم. این بدان معناست که هر اپیزود از چنل‌بی به طور میانگین ۱۶۱.۰۰۰ بار شنیده می‌شود. البته باید در نظر داشت که این آمار محدود به یک اپلیکیشن پادکست است و عدد واقعی قطعا از این بزرگتر است. همان‌طور که پیشتر توضیح داده شد، این آمار را می‌تواند در حدود ۳۰۰.۰۰۰ شنیده شدن برای هر اپیزود (به طور میانگین) در نظر گرفت.
اگر مقدار شنیده شدن هر اپیزود پادکست شما زیر ۱۰۰۰ مرتبه است، اصلا به جذب اسپانسر فکر نکنید. حتی در پادکست‌های تخصصی هم داشتن این حداقل ضروری به نظر می‌رسد. همچنین، برای افزایش آمار شنیده شدن و تعداد دنبال کننده به سمت روش‌های جعلی نروید که مخاطب سریع متوجه آن می‌شود.
استمرار و کمیت تولید پادکست
پارامتر بعدی، تعداد اپیزودهای منتشر شده‌ی شماست. برای تبلیغ کننده، جدای از تعداد مخاطب و شنیده شدن اپیزودها، استمرار و قدمت پادکست شما نیز معنا دار است. توجه داشته باشید کمیت در بستر زمان معنا پیدا می‌کند. به عبارت بهتر، انتشار ۱۰ اپیزود در هفته کمکی به جذب اسپانسر و اقناعش نمی‌کند.
برای تبلیغ‌دهنده مهم است که بداند شما پادکستی با برنامه و مدون را راهبری می‌کنید، رسانه‌ای که به شکلی منظم محتوای جذاب می‌سازد و این روند را دیروز و امروز آغاز نکرده.
اگر موارد استثنا را در نظر نگیریم، فکر می‌کنید حداقل باید ۱۰ اپیزود را طی یکسال منتشر کرده باشید که جذب اسپانسر معنادار باشد.
آن‌چه تا این‌جای مقاله به آن اشاره کردیم، پیش‌نیازهایی برای آغاز مذاکره‌ی جذب اسپانسر است. دوباره تاکید می‌کنم که این مبانی و معیارها «به نظر من» آمده‌اند و الزامی به تبعیت از آن‌ها نیست. تعریف پیش‌نیاز و شروط اولیه اما از این جهت مهم است که بدانید چه زمانی برای مذاکره زمان مناسبی خواهد بود.
روند جذب اسپانسر برای پادکست
من فکر می‌کردم که جذب اسپانسر برای پادکست نظیر هر «فروش» دیگری به برنامه و فرایند نیاز دارد. می‌شود کار را سطحی‌تر در نظر گرفت، اما باور بفرمائید که برنامه‌مدار بودن و حرفه‌ای‌گری در این کار می‌تواند نتایج جذابی به همراه خود بیاورد. روند پیشنهادی من شش مرحله دارد.
مرحله اول: مخاطبان بالقوه خود را بشناسید
بسته به این‌که پادکست شما چه موضوعی دارند و در چه حوزه‌ای فعال است، احتمالا باید به طیف مشخصی از کسب‌وکارهای هدف فکر کنید و برای جذب اسپانسر در آن گروه برنامه‌ریزی کنید.
به‌جای آن‌که جامعه‌ی بزرگتری از کسب‌وکارهای مختلف را «مخاطب» بدانید، تعداد محدودی را انتخاب کنید. گزینه‌هایی که فکر می‌کنید جامعه‌ی مخاطبان پادکست شما می‌تواند برای آن کسب‌وکار مناسب باشد و از سویی دیگر، مخاطبان شما نیز از شنیدن دربارهی آن برند خرسند می‌شوند.
به بیانی دیگر، به هر اسپانسری پاسخ مثبت ندهید. فقط به گزینه‌هایی پیشنهاد دهید (و از جایی به بعد، پیشنهاد اسپانسرشیپ‌شان را بپذیرید، که مطمئن باشید که می‌توانید برای‌شان مفید واقع شوید و توامان، مخاطبان پادکست‌تان هم از شنیدن تبلیغ آن برند ناخرسند نمی‌شوند.
مرحله دوم: رفتارهای بازاریابی آن‌ها را شناسایی کنید
اگر در آغاز مسیر جذب اسپانسر هستید، مهم است که بدانید کسب‌وکارهای هدف‌تان پیش از همکاری با شما با چه پادکست‌های دیگری همکاری داشته‌اند و یا به طور کلی از چه رسانه‌هایی برای تبلیغ و ترویج‌شان استفاده می‌کنند. از سویی دیگر، باید تفاوت بین اهداف مختلف کسب‌وکارها در همکاری با رسانه‌ها را بدانید.
برخی به تبلیغ مستقیم محصول می‌پردازند، برخی سعی در ایجاد برند دارند و تعدادی می‌خواهند که از منظر روابط عمومی با پادکست‌ها همکاری کنند. چه خوش‌تان بیاید و چه نه، وقتی وارد بازی جذب اسپانسر می‌شوید، پا در زمین تبلیغات و بازاریابی و روابط عمومی گذاشتید. پس لازم است که تا حدی مختصات و ادبیات این زمین بازی را بشناسید.
هرچه بیشتر بتوانید رفتارهای پیشین کسب‌وکارهای هدف را بررسی و تحلیل کنید، احتمالا شناخت بهتری از اهداف و نیات‌شان به دست می‌آورید و بر آن می‌توانید پیشنهادهای بهتری را آماده کنید.
یک مثال: چندی پیش، برند اسنپ فود حامی پادکست رادیو مرز شده بود. متن حمایتی، اشاره به هیچ محصول و خدمتی نمی‌کرد و تنها به این موضوع اشاره داشت که «اسنپ فود می‌خواهد از تولید پادکست‌های اثرگذار حمایت کند» اگر شما از این اقدام اسنپ فود آگاه باشید، احتمالا می‌توانید پیشنهادی همسو با این رویکرد به برند پیشنهاد کنید.
مرحله سوم: پیشنهادی اختصاصی تهیه کنید
در آغاز کار، پیشنهادنامه یا همان پروپزال اسپانسرشیپ خود را برای یک برند مشخص آماده کنید. بدترین کار ممکن آن است که یک پروپزال ثابت را برای چند کسب‌وکار بفرستید. به عنوان کسی که به شکل مستمر پروپزال‌های جذب اسپانسر مختلفی را دریافت می‌کنم، به صراحت می‌گویم که پروپزال‌های عمومی تقریبا هیچ‌وقت خواهنده نمی‌شوند.
شما به ۱۰۰ اسپانسر نیاز ندارد، شما در گام نخست فقط یک حامی مالی می‌خواهید. به گزینه‌ی مطلوب‌تان «نشان» دهید که به او و کسب‌وکارش فکر کردید، برای‌اش پیشنهادی مشخص دارید و پروپزال‌تان را متناسب با آن کسب‌وکار، شخصی‌سازی نمودید.
در طراحی پیشنهاد، خلاق باشید. به این فکر کنید که چطور می‌تواند نهایت اثربخشی را برای اسپانسر ایجاد کنید. اگر ممکن است و خدشه‌ای در محتوا ایجاد نمی‌کند، حمایتِ اسپانسر را با محتوا درآمیزید و کمک کنید که حامی بهترین بازخورد ممکن را دریافت نماید.
یکی از بهترین مدل‌های جذب اسپانسری در بین پادکست‌های فارسی را پادکست هاگیرواگیر طراحی کرده است. در هر ایپزدو، میزبابان پادکست، محصول و یا خدمت اسپانسر را به دل محتوای اصلی می‌آورند و بی‌آنکه بر کیفیت محتوا اثر سو بگذارد، باورپذیری و تاثیر پذیری بیشتر را برای اسپانسر پدید می‌آورند.
مرحله چهارم: هزینه‌ای کمتر از عرف مرسوم در نظر بگیرید
این‌که چه هزینه‌ای برای اسپانسرشیپ در نظر گرفته‌اید و چه عددی را معقول می‌دانید، موضوعی‌است که به متغییرهای مختلفی نیازمند است. هزینه‌ی عرف جذب اسپانسر در هر مقطعی از زمان متفاوت است و عمدهی پادکسترهای فارسی، تعرفه‌های اختصاصی خود را دارند.
در جذب نخستین اسپانسرها، تا می‌توانید هزینه را معقول (و نه ارزان) در نظر بگیرید. اگر فکر می‌کنید عدد ۳.۰۰۰.۰۰۰ تومان برای اسپانسری هر قسمت معقول است، ۲.۵۰۰.۰۰۰ تومان پیشنهاد بدهید و جا را برای تخفیف هم باز بگذارید. اما از حدی پایین‌تر نروید و شأنیت کارتان را محفوظ نگاه دارید.
به عبارت بهتر «با مشتری راه بیایید» و سعی بر ایجاد اعتماد داشته باشید. حقیقت آن است که تبلیغات در پادکست برای بسیاری از کسب‌وکارها گند و مبهم است. برخلاف بسیاری دیگری از شیوه‌های تبلیغاتی در فضای دیجیتال، بازدهی اسپانسری پادکست چندان قابل اندازه‌گیری نیست و همین کار را سخت می‌کند. پس از کسب‌وکاری به پیشنهاد جذب اسپانسر شما پاسخ مثبت داد، روی عدد و رقم همدلی کنید.
مرحله پنجم: گزارش بدهید
چه جزء تعهدات‌تان باشد و چه نه، خود را متعهد به ارائه‌ی گزارش بدانید. پس از آن‌که قرارداد اسپانسری‌تان تمام شد و خدمات تعریف شده را ارائه کردید، گزارشی از جزئیات همکاری آماده کنید و برای تبلیغ دهنده ارسال کنید. تعداد شنیده شدن اپیزود، تعداد کلیک روی لینک‌ها، تعداد اشتراک گذاری در شبکه‌های اجتماعی و… می‌تواند بخشی از این گزارش باشد.
تهیه و ارسال این گزارش، حرفه‌ای گری شما را نشان می‌دهد و کمک می‌کند که به‌جای جذب اسپانسر تازه برای اپیزودهای بعدی بتوانید به همکاری با حامیان پیشین امیدوارتر باشید.
مرحله ششم: بازخورد بگیرید
به نظر من لازم است که پس از ارسال گزارش، بازخورد آن کسب‌وکار را از همکاری با شما بدانید. اگر از کیفیت اسپانسری اش راضی بود، داده‌ی بیشتری بگیرید تا در پیشنهادنامه های بعدی‌تان برای جذب اسپانسر های بعدی از آن بهره ببرید (البته با مجوز) اگر هم مشتری از همکاری با شما رضایت نداشت، یا هزینه را عودت دهید و یا تبلیغی مکمل برایش در نظر بگیرید.
خلاصه هرطور که می‌توانید رضایت خاطر اسپانسرتان را تامین کنید. هم به خودتان کمک کرده اید و هم به جذب اسپانسر توسط پادکست‌های دیگر.
با وجود همه‌ی رشدی که پادکست فارسی در سال‌های اخیر داشته، اما کماکان تعداد معدودی از پادکست‌ها توانسته‌اند به درآمدزایی برسند و به صورت منظم اسپانسر داشته باشد. فکر می‌کنم که نشر تجربه و گفت‌وگو پیرامون شیوه‌های موثر در بهبود کارای تبلیغات در پادکست‌ها می‌تواند برای همه‌ی کسانی که دستی بر تولید پادکست دارند کمک‌رسان و سودمند باشد و کمک کند که این صنعت نوپا با سرعت بیشتری رشد را تجربه کند.
واقعا متشکرم از توضیحاتتون